خوزستان؛ نَفَسِ زخمهای زمین و آوازِ رودهای خاموش

نهاد اسماعیلی منش- خوزستان همیشه بیش از یک جغرافیا بوده؛ گهوارهای که تمدنهای کهن در آن زاده شدند و رودهایش شریانهای تپندهٔ تاریخ بودند. امروز اما زخمهایش عمیقتر از همیشه است، نه از تیغِ زمان، که از فراموشیِ روزگار،  میخواهیم نه از عدد و آمار، که از دردِ مشترکِ زمینی بگوییم که نفسش به شماره افتاده است. گرمای خوزستان تنها از آفتاب نیست؛ از آتشِ بی‌آبیست که بر پیکرِ مردمانش می‌وزد.

خاکی که روزی سبزینه‌هایش تا دوردستها می‌رقصید، حالا با لبهای ترکخورده، فریادِ تشنگی سر می‌دهد. اما چه کسی صدای زمزمهٔ کارون را میشنود؟ رودی که قصه‌هایش را به دریا میسپرد، امروز خود به کویری از خاطرات تبدیل شده است.

اما اینجا هر چشمی کتابی است از مقاومت. زنی که کوزهاش را بر دوش می‌کشد، کودکی که در مدرسه‌های بی پنجره درس میخواند، مردی که دستهایش را به آسمان بلند میکند تا شاید بارانی از عدالت ببارد… خوزستان درسِ ایستادگی را نه در کتابها، که در نفسِ هر روزهاش نوشته است.

نفت، طلای سیاهی که از قلبِ این خاک میجوشد، برای مردمانش چه به ارمغان آورده؟ جز دودهایی که آسمانِ کودکیشان را تیره کرده و زمینهایی که دیگر بارور نیستند؟ ثروتی که از این خاک میرود، گویا تنها ردپایی از غربت بر جای میگذارد.

اما خوزستان تنها درد نیست؛ آوازِ دُهُل‌های شادمانیست در عروسیهای روستاها، نقش‌ونگارِ دستبندهای مسی زنانِ عرب، رنگین کمان لَچَک بختیاری، عطرِ ماهیهای دودگرفته در بازارهای آبادان، و زمزمهٔ نیانبان چوپیها در کنار آتش. اینجا زندگی، با تمام سختیها، هر روز از نو متولد میشود.

زمینهای خوزستان گواهی میدهند؛ سالها پیش، هنگامی که جنگ آتش و خون را بر این خاک کاشت، مردمانش درختان نخل را بر تفنگها ترجیح دادند. امروز نیز همان نخلها ایستادهاند، با تنهای خمیده اما سربلند.